یادداشت | سفیران گمنام

به گزارش سرویس فرهنگی اجتماعی خبرگزاری رسا، مرتبه‌اي از تولي دوستي دوستان اهل بيت عليهم السلام است. نيل به كرامتی كه در زيارت عاشورا مطرح گرديده از طريق معرفت به ائمه هدی و دوستان­شان ميسر خواهد شد: «فَـاَسْئَل الـلَهَ الَذى اَکرَمَنـى بِـمَـعْـرِفَـتِـکـمْ وَ مَـعْـرِفَــةِ اَوْلِـیـائِـکـمْ».

هيجدهم شعبان وفات نايب سوم امام عصر عجل الله فرجه در دوران غيبت صغری است. متاسفانه در راستای شناساندن او و ديگر نواب اربعه تلاش چشم­گيری صورت نگرفته است. نگارنده در اين مجال تلاش می­ كند تا در يادداشتی مختصر و در حد وسع و سواد خود، نام او را كه در گرماگرم جشن­های نيمه شعبان گرامی دارد.

شخصی در نیابت وی شک کرد. برای روشن شدن مسئله با قلم خشک و بدون مرکب، نامه­ای نوشت و برای امام عجل الله فرجه فرستاد. پس از چند روز جوابش توسط حسین بن روح از ناحیه مقدسه صادر گردید و به این ترتیب نیابت جناب حسین بن روح برای وی مسجل شد. (اثبات الهداه 7: 340)

پیش از حسین، محمد بن عثمان، او را حلقه اتصال بین خود و وکلای دیگرش در بغداد قرار داده بود. وی در زمان حیات نایب دوم، در دربار عباسی نفوذ چشم­گیری داشت و از ناحیه برخی مقامات دولتی کمک های مالی به او می­رسید.

نایب دوم، از دو یا سه سال پیش از درگذشت خود، با ارجاع برخی از شیعیان که اموالی از سهم امام و غیر آن پیش او می ­بردند به حسین بن روح نوبختی، زمینه را برای نیابت وی از طرف امام زمان عجل الله فرجه  هموار می­ کرد. او به کسانی که در این موضوع دچار شک و تردید می‌شدند، تأکید می­ کرد: این دستور، از طرف امام عليه السلام صادر شده است.

وی در انتصاب جناب حسین بن روح به جانشینی خود، تأکید فراوانی می­ کرد. گاهی به‌صورت انفرادی و گاهی میان عموم شیعیان مخلص و وکلای خویش، این مطلب را یادآور می ­شد. این تأکید، بدان علت بود که از طرف امامان علیهم السلام، سخن روشنی که بیانگر وثاقت، امانت و نیابت حسین بن روح باشد، صادر نشده بود. از طرفی میان وکلای بغداد، کسانی بودند که در ظاهر ارتباط محمد بن عثمان با آنان بیشتر بود؛ از این‌رو عوام و خواص شیعیان، تصور نمی­کردند حسین بن روح به جانشینی انتخاب شود؛ بدین سبب، نایب دوم از هر فرصتی برای تبیین نیابت خود از طرف امام زمان عجل الله فرجه، برای رفع تردید از آنان استفاده می­کرد.

پس از وفات جناب ابوجعفر عمری و وصیت او درباره نصب حسین بن روح به عنوان نایب سوم امام غایب، جناب نوبختی به «دارالنیابه» در بغداد آمد و بزرگان شیعه گرد او جمع شدند. حسین بن روح، با همکاری وکلای بغداد و سایر مناطق، کار خویش را در جایگاه نیابت امام زمان عجل الله فرجه آغاز کرد و توانست با روش عالمانه و منطقی، بین دوست و دشمن از پذیرش بالایی برخوردار شود.

روایت ها، حکایت از آن دارد که بر خلاف سفیر اول و دوم، موقعیت حسین بن روح در جایگاه سفیر امام دوازدهم بین شیعیان امامیه آشکار بود؛ به همین دلیل عده ای از عوام امامیه، بر آن شدند که وکلای نواحی خود را نادیده گرفته، به طور مستقیم با خود او در تماس باشند؛ ولی رفته رفته با انجام تغییراتی در دستگاه حاکم و برکناری برخی حامیان او، وضع دگرگون شد؛ به گونه ای که وی بخشی از پایان عمر خود را در زندان به سر برد.

از حوادث مهم دوران نیابت حسین بن روح، جدا شدن ابوجعفر محمد بن علی شلمغانی از آیین شیعی و تکفیر او به دست حسین است.

حسین بن روح کتابی در فقه شیعه به نام «التادیب» تألیف کرده بود. آن را جهت اظهار نظر نزد فقهای قم فرستاد. آنان پس از بررسی در پاسخ نوشتند: جز در یک مسئله همگی مطابق فتوای فقهای شیعه است. بعضی از معاصران او عقل و هوش و درایت او را تحسین کرده و می‌گفتند: به تصدیق موافق و مخالف حسین بن روح از عاقل ترین مردم روزگار است. (سیره پیشوایان:680)

از دیگر فضائل وی این است که کرامتی از سوی امام زمان عليه السلام به دست حسین بن روح رخ داد. به این صورت که علی بن بابویه عریضه‌ای به خدمت حضرت صاحب الامر عجل الله فرجه نوشته و به حسین بن روح داده و در آن عریضه خواهش دعا از آن حضرت کرده بود که خداوند فرزندی به او عطا کند. توقیع رفیع بیرون آمد که: «دعا کردیم برای تو و خداوند تو را به زودی دو فرزند کرامت فرماید.» پس از مدتی از کنیزی صاحب دو فرزند شد. یکی محمد معروف به شیخ صدوق و دیگری حسین که بسیاری از فضلا و محدثین از نسل او به وجود آمدند. (کمال الدین2: 502)

سرانجام، جناب حسین بن روح نوبختی بعد از بیست و یک سال فعالیت و سفارت، در شعبان سال 326 ق چشم از جهان فرو بست./918/ی703/س

محمدامين امامی